کالیته جاجیم

در کالیته جاجیم طرح بافت متغیر می باشد. این نوع از پارچه ها رویه جاجیم داشته و پشت آنها با مواد ضد آب پوشش داده یا لمینت می گردد.

درباره جاجیم

جاجیم یا جاجِم گونه‌ای زیرانداز دورویه است. جاجیم دست‌بافی است از پارچهٔ کلفت شبیه به پِلاس (گلیم) که از پلاس نازک‌تر است و آن را از نخ‌های رنگین و ظریف پشمی یا پنبه‌ای یا آمیزه‌ای از این دو می‌بافند.

جاجیم‌ها پرز ندازند و می‌توان از هر دو روی آن استفاده کرد. کوچ‌گردان (عشایر به افراد کوچ‌نشین که برای تأمین معاش و دامپروری در طول سال جابجا می‌شوند، عشایر گفته می‌شود. واژهٔ عشایر، جمع عشیره به معنی قبیله است. این جامعه عبارت است از جامعه انسانی نسبتاً خوداتکا و خودبسنده که ساخت اجتماعی قبیله‌ای دارد و عموماً زندگی خود را از دامداری اداره می‌کنند. با تغییر فصول، عشایر معمولاً برای یافتن مراتع مناسب برای حیوانات خود) از آن بهرهٔ زیادی می‌گیرند و کاربرد آن به عنوان روانداز و محافظ سرما است.جاجیم مناسب‌ترین چیزی بود که در قدیم روی کرسی می‌انداختند، جاجیم چیچکله با ترکیبی از رنگ‌ها و نقوش لوزی داخل الوان راه راه آن در ده و شهر از همه مشهورتر، بود با متروک شدن کرسی زغالی بافت و مصرف جاجیم در شهرها و حتی در شهرستان‌های دور و نزدیک نیز به فراموشی رفت ولی روستائیان طبق عادت قدیمی مناسب‌ترین روانداز کرسی (کرسی یا به فارسی افغانستان صندلی وسیله‌ای است که برای گرم‌شدن در زمستان در خانه‌ها به‌طور سنتی استفاده می‌شده‌است.امروزه با استفاده از هیتر و یک میز میتوان یک کرسی ساخت.) زمستانی را رها نساخته‌اند و پیر زن‌های دهاتی همچنان جاجیم خودشان را در زمستان و تابستان در فضای باز اطراف خانه و میدان ده یا هر مکانی که امکان داشته باشد دراز می‌کنند و سه‌پایه مخصوص آن را بر پا می‌دارند و جاجیم می‌بافند.

بافت جاجیم در اکثر قریب به اتفاق دهات و مناطق روستائی ایران مرسوم است تنها تفاوت جاجیم، ترکیب رنگ و ظرافت نخ و نقوشی است که روی آن ایجاد می‌کنند.جاجیم‌بافی به عنوان یکی از صنایع دستی رایج در ایران در بعضی استان‌ها از جمله مازندران، آذربایجان شرقی، اردبیل،کرمانشاه، کردستان، همدان، لرستان و فارس است که از دیرباز بین خانواده‌های روستایی و عشایر رواج داشته‌است. جاجیم به عنوان زیرانداز استفاده می‌شود وهم‌چنین هنگام کوچ عشایر برای بسته‌بندی و جابه‌جایی اسباب و لوازم کاربرد دارد.

گاهی نیز به‌عنوان بالاپوش گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی در بین برخی از خانواده‌های روستایی جاجیم را به‌عنوان چشم‌روشنی و جهیزیه نوعروسان هدیه می‌دهند و به‌عنوان یادگاری ارزنده سال‌ها در خانوارها باقی می‌ماند.

مواد اولیه جاجیم پشم است و بافت آن شبیه گلیم است، با این تفاوت که جاجیم در چهار تخته بافته می‌شود و پس از بافتن به هم متصل و دوخته می‌شود. در منطقه اورامان و ثلاث باباجانی زنان جاجیم‌هایی را با نقوش متنوع و جنس مرغوب می‌بافند که در نوع خود کم‌نظیر است.

برخی بر این باور اند که واژه « جاجیم »  فارسی است اما کاربرد واژگانی چون « جاجم، جیچیم، جیجیم» در زبان ترکی باعث شده که برخی دیگر آن را واژه ترکی بدانند. در جایی دیگر هم آمده که « جیجیم » واژه ای ترکی، مرکب از « جی جی » ( به معنی قشنگ و پر نقش و نگار) و « یم » ( ضمیر ملکی اول شخص مفرد، به معنی مال من ) است.

در کتاب دستبافته های عشایری و روستایی فارس آمده است که: ” نوع دیگر گلیم جاجیم است که در اصل جاجم بوده و ظاهرا لفظ ترکی است. جاجیم گلیمی است که در بافت آن از تارهای اضافی بهره می جویند و در پدیدار کردن طرح و نقش، از تار نیز همچون پود کمک می گیرند. “

جاجیم، دستبافته ای پشمین، منقش و بدون پرز و غالبا مخصوص نواحی سردسیر است. مواد اولیه آن پشم است و بافت آن شبیه گلیم است، با این تفاوت که جاجیم در چهار تخته بافته می شود و پس از بافتن به هم متصل و دوخته می شود و همچنین برای بافت جاجیم، دستگاه را به صورت افقی روی زمین قرار می دهند. جاجیم نازک تر و لطیف تر از گلیم بافته می شود و ضخامت آن به اندازه عبا و بین گلیم و پارچه است که راه راه و رنگین بافته می شود.

تار و پود در شکل گیری همه دستبافته ها اهمیت زیادی دارد، طوری که تصور وجود دستبافته ای بدون تار و پود ناممکن به نظر می رسد. از این نظر شاید نتوانیم بگوییم در قالی یا گلیم، تار اهمیت بیش تری دارد یا پود، اما در مورد جاجیم ها وظیفه ای که چله ( تار ) دارد بیش تر از پود است زیرا تارهای رنگین در شکل گیری نقش جاجیم، تاثیر زیادی دارد.

نقوش جاجیم چون با درگیری تار و پود شکل می گیرد و هندسی است (عمودی و افقی) باعث می شود که نقش جاجیم منحصر به محرمات و شطرنجی یا نقوش سراسری باشد. نام نقش های دیگر: چهار گل، خشتی، پنجه ای، گل آفتاب گردان و … که حاشیه های آن با مثلث های دندانه دار پر می شود. رنگ نقش جاجیم دارای تنوع است و در نقش دهی آن از رنگ های قرمز، سبز، سیاه و آبی بیش تر استفاده می شود. غیر از جاجیم طرح دار، جاجیم بدون نقش و نگار نیز هست، که از یک دسته تار بافته می شود و به نام «جاجیم موج» معروف است.